بررسی محیط کسب و کار با ماتریس SWOT

هر کسب و کاري دو محیط دارد. محیط درونی و محیط بیرونی . عوامل محیط درونی می توانند قوت ها یا ضعف باشند. عوامل محیط بیرونی نیز می توانند فرصت ها یا تهدید محسوب شوند. ماتریس SWOT ابزار بسیار خوبی براي تحلیل محیط کسب و کارها به شمار می رود.

در ادامه با ماتریس SWOT، روش تحلیل و استراتژی های مناسب برای کسب و کار خود پس از تحلیل آشنا می شوید.

شناسایی محیط درونی و بیرونی کسب و کار

پیش از این که با ماتریس SWOT و روش تحلیل کسب و کار خود با این ماتریس آشنا شوید، باید ابتدا در مورد محیط درونی و محیط بیرونی کسب و کار خود آگاهی لازم را پیدا کنید. مدیریت استراتژیک عمدتا یعنی درك محیط و اتخاذ تصمیم متناسب با آن. در موفّقیت یا شکست هر کسب و کاري عوامل متعددي دخیل است؛ برخی از این عوامل جزئی از محیط درونی و برخی دیگر جزئی از محیط بیرونی سازمان می باشند.

محیط درونی: برخی از این عوامل تحت کنترل سازمان است؛ مثل نیروي انسانی، حسابداري، بازاریابی، فرهنگ سازمانی، شیوه مدیریت و رفتار با کارکنان. این عوامل یعنی همان محیط داخلی سازمان.

محیط بیرونی: از طرفی برخی از عوامل تحت کنترل سازمان نیستند؛ مثل نرخ تورم، روابط سیاسی کشورما با بقیۀ کشورها، تکنولوژي و…. این عوامل، محیط بیرونی سازمان ما می باشند.

چگونه با ماتریس SWOT کسب و کار خود را تحلیل کنیم؟

هر کسب و کاري، در بررسی محیطی با ماتریس SWOT ، در یکی از چهار حالت زیر قرار می گیرد:

• ST: در محیط درونی خود داراي قوت است، اما در محیط بیرونی تهدید دارد. مثلاً سرمایه و تجربه خوبی دارد، اما تأمین مواد اولیه از خارج برایش بسیار مشکل است.
• SO: در محیط درونی خود قوت دارد و در محیط بیرونی هم داراي فرصت هاي خوبی است. مثلاً نیروي انسانی خوب و نقدینگی بالایی دارد . از طرفی بازار خوبی هم در داخل کشور دارد (بهترین حالت).
• WO: در محیط داخلی ضعف و در محیط بیرونی هم تهدید دارد (بدترین حالت).
• TW: در محیط داخلی ضعف دارد، اما در محیط بیرونی فرصت هاي خوبی برایش مهیا است.

انواع استراتژی ها در عمل پس از تحلیل کسب و کار با ماتریس SWOT

پس از تحلیل کسب و کار خود با ماتریس SWOT ، باید استراتژی متناسبی با وضعیت کسب و کار خود را مد نظر قرار دهید:

الف) استراتژي تهاجم SO : این نوع استراتژي ها از جنس نوآوري و خلاقیت در کسب و کار شما هستند و هنگامی که کسب و کار در شرایط بسیار خوب با فرصت هایی مواجه می شود ، می توان از این دسته از استراتژي ها نظیر: رشد، سرمایه گذاري و توسعه بازار یا محصول و… استفاده کرد.

ب) استراتژي رقابتی ST: کسب و کار ما در این مرحله عملکرد قوي و خوبی دارد ، اما با این حال از خطر تهدیدهاي محیط بیرونی مصون نیست. چگونه با وجود نقاط قوت خود می توانیم تهدید ها را بی اثر سازیم؟ عنصر کلیدي این خانه «ثبات در عین رقابت» محسوب می شود . در چنین شرایطی باید بتوان با قوت هاي داخلی، تهدید ها را به فرصت تبدیل کرد.

ج)استراتژي تدافعی TW: در این حالت، کسب و کار به شدت ضعیف است و نقطه قوتی براي رهایی از خطر تهدیدها وجود ندارد. از راه کار هاي پیشنهادي براي کسب و کار هاي این چنینی می توان عقب نشینی، تعطیلی و انحلال و… را نام برد.

د)استراتژي محافظه کارانه OW: کسب و کار اگرچه با عملکرد ضعیف تري نسبت به رقبا مسیر خود را طی می کند، لیکن فرصت هاي خوبی براي آن فراهم است . جنس راه کارهاي پیشنهادي از همان دسته رشد و سرمایه گذاري و نوآوري خواهد بود؛ با این تفاوت که ، عنصر احتیاط و محافظه کاري به آن اضافه خواهد شد.

اجرای استراتژی پس از تحلیل کسب و کار با ماتریس SWOT

بعد از تدوین استراتژی با ماتریس SWOT ، نوبت اجراست. تدوین موفّقیت آمیز یک استراتژي، اجراي موفّقیت آمیز آن را تضمین نمی کند. مجریان استراتژي ها معمولاً با تدوین کنندگان یکی نیستند. بنابراین ممکن است مجریان در عمل تعهدي به اجرا نداشته باشند.

 به هرحال ممکن است یک استراتژي خوب، بد اجرا شود. ضمن این که ممکت است یک استراتژي که بد تدوین شده است، به خوبی اجرا شود . موفقیت سازمان در گرو این است که استراتژي به خوبی تدوین و به خوبی اجرا شود. تحقیقات نشان می دهد، 86 % مدیران در اجراي استراتژي مشکل دارند. حال آن که فقط 14 % در تدوین با مشکل مواجه می شوند. پر واضح است که مشکل اصلی در اجرا است، نه در تدوین.

نتیجه گیری

برای موفقیت و نجات سازمان از وضعیت موجود، باید پس از تحلیل کسب و کار با ماتریس SWOT و تدوین استراتژی، استراتژی را به خوبی پیاده سازی کنید. به طور کلی براي آن که یک استراتژي در عمل خوب پیاده شود، به سه مقوله باید توجه اساسی کرد: فرهنگ سازمان، ساختار سازمان و رهبري.

فرهنگ سازمان باید با استراتژي مد نظر همخوانی داشته باشد . بنابراین با ساختار سابق انتظار پیاده سازي موفقیت آمیز استراتژي را نداشته باشید . ساختار باید متاسب با استراتژي تغییر یابد.

منبع: کتاب نقشه یادگیری MBA نوشته دکتر علی جمشیدی