روانشناسی مثبت گرا

روانشناسی مثبت گرا را معمولا با مثبت اندیشی اشتباه می گیرند؛ اما این دو مبحث کاملا متفاوت هستند. به همین دلیل، همیشه برای معرفی روانشناسی مثبت گرا باید ابتدا به تفاوت های آن با مثبت اندیشی بپردازیم.

روانشناسی مثبت گرا از جذاب ترین مبحث های روانشناسی به شمار می رود و قدمتی صد ساله دارد؛ اما به طور جدی از سال 2000 میلادی آغاز شد. بنابراین، می توان گفت که این مبحث از مثبت اندیشی بسیار جوان تر است. اما تنها تفاوت این دو مبحث، قدمت آن ها نیست و تفاوت های اساسی دیگری نیز دارند. در ادامه، به تعریف هر یک از این دو مبحث و تفاوتهای آن ها می پردازیم.

تعریف روانشناسی مثبت گرا

یک رویکرد علمی است که بر روی مطالعه و توسعه نقاط قوت، خوشبختی و رشد فردی تمرکز دارد. این رویکرد سعی دارد تا بهبود و تقویت عوامل مثبت در زندگی فردی و اجتماعی را ترویج کند. روانشناسی مثبت گرا به دنبال ارتقاء احساسات مثبت، رشد شخصی، ارتقاء عملکرد و بهبود کیفیت زندگی می‌باشد.

روانشناسی مثبت گرا به مقابله با نگرانی‌ها، تقویت استراتژی‌های مقابله‌ای مثبت، ارتقاء انگیزه و افزایش شادی و رضایت از زندگی می‌پردازد. این رویکرد معتقد است که انسان می‌تواند با تمرکز بر نقاط قوت خود و توسعه مهارت‌هایش، زندگی خود را بهبود بخشد و به سمت خوشبختی و رضایت بیشتر حرکت کند.

مثبت اندیشی چیست؟

مثبت اندیشی یک الگو یا نگرش ذهنی است که بر اعتقاد به نقاط قوت، امیدواری، و اعتماد به نفس تمرکز دارد. این نگرش می‌تواند در افکار، باورها و عمل‌های فرد بیان شود و او را به سمت دیدن فرصت‌ها و مسائل به صورت مثبت و با امید سوق دهد و در نهایت، به اقدامات موثر و مفید تشویق کند.

به طور خلاصه، مثبت اندیشی یک نگرش فردی است که بر اعتقاد به نقاط قوت و امیدواری تاکید دارد، در حالی که روانشناسی مثبت گرا یک رویکرد کلیت‌بخش است که بر مطالعه و ترویج عوامل مثبت در زندگی تمرکز دارد.

تفاوت روانشناسی مثبت گرا با مثبت اندیشی

روانشناسی مثبت گرا، از مباحث مهم علم روانشناسی است. هدف این مبحث، رشد افراد و لذت بردن آن ها از زندگی است. مثبت گرایی نیز یک نگرش است که با همین هدف، سعی بر ترویج عوامل مثبت در زندگی افراد دارد. پس تفاوت این دو مبحث در چیست؟

روانشناسی مثبت گرا تاکید زیادی بر روش های علمی دارد و جایی برای پند و موعظه در این مبحث نیست. بنابراین، می توان گفت که تفاوت اساسی این دو، در روش انجام آن هاست.

مباحث روانشناسی مثبت گرا

برخی از مباحث و موضوعات مهم روانشناسی مثبت گرا عبارتند از:

• خلاقیت
• شیوه‌های مثبت رویارویی با مشکلات و چالش‌ها
• شیوه‌ی مثبت پیر شدن
• تاب آوری و بازیابی (Resilience)
• مدیریت هیجانات، هوش هیجانی و افزایش نقش احساسات مثبت
• صفات مثبت انسانی (مانند عدالت، شوق، بخشودن، میل به رشد، عشق، پختگی، نوع دوستی)
• تجربه غرق شدن در لحظات زندگی
• مدل ذهنی رشدگرا
• انگیزه و انگیزش، هدف گذاری
• آموزش و پرورش مثبت گرا
• کوچینگ و مربیگری

دستاوردهای روانشناسی مثبت گرا

دستاوردهای روانشناسی مثبت گرایی شامل موارد زیر می‌شود:

• افزایش شادی و رضایت: روانشناسی مثبت گرا به ارتقاء سطح شادی و رضایت افراد از زندگی کمک می‌کند.
• توسعه نقاط قوت: با تمرکز بر نقاط قوت فردی، این رویکرد افراد را به توانمندی‌هایشان آگاه می‌کند و آنها را در بهبود عملکرد و رشد شخصی یاری می‌دهد.
• کاهش استرس و افزایش مقاومت روانی: با آموزش استراتژی‌های مقابله مثبت، افزایش مقاومت روانی در برابر استرس و فشارهای زندگی را ایجاد می‌کند.
• تحول در روابط اجتماعی: این رویکرد می‌تواند بهبود روابط اجتماعی و ارتقاء حمایت متقابل میان افراد را ترویج کند.
• افزایش عملکرد شغلی: با ارتقاء شادی و رضایت شخصی، می‌تواند عملکرد در محیط کار را بهبود بخشد و تأثیر مثبتی بر انگیزه و انجام وظایف داشته باشد.
• بهبود کیفیت زندگی: با کمک به ارتقاء عوامل مثبت و افزایش رضایت از زندگی، روانشناسی مثبت گرا به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کند.

این دستاوردها تأثیرگذاری‌های مثبتی هستند که روانشناسی مثبت گرا با تمرکز بر عوامل مثبت و بهبود زندگی افراد به دست آورده است.

نقدی بر روانشناسی مثبت گرا

مانند هر موضوع قابل بحث دیگری، روانشناسی مثبت گرا نیز منتقدینی دارد. برخی از نقدهایی که به این مبحث وارد شده است، عبارتند از:

• واقع‌بینی کمتر: برخی منتقدین، معتقدند که روانشناسی مثبت گرا بیش از حد به مسائل مثبت تمرکز می کند. بنابراین، ممکن است از واقعیت‌های زندگی گذر کند و به توجیه‌های غیر واقعی و بهانه‌هایی برای نادیده گرفتن مشکلات بپردازد.
• نادیده گرفتن تاریخچه و منشأ مسائل: برخی منتقدین فکر می‌کنند که روانشناسی مثبت گرا بیش از حد به تمرکز بر روی مسائل فعلی و راه‌حل‌های مثبت می‌پردازد و تاریخچه و منشأ مسائل را نادیده می‌گیرد. این موضوع ممکن است باعث حل نشدن مسائل اصلی شود.
• کاستی‌ها و نواقص تئوری: برخی انتقادات از روانشناسی مثبت گرا به دلیل کاستی‌ها و نواقص تئوری این رویکرد است. برخی از پژوهش‌ها و دیدگاه‌های علمی ممکن است تاثیر و ارزش روانشناسی مثبت گرا را مورد شکایت قرار دهند.

در کل، نقدها و انتقادات درباره روانشناسی مثبت گرا برخی از جوانبی از این رویکرد را مورد بررسی قرار می‌دهند که ممکن است در توجیه و تحلیل کامل و گسترده‌تر مسائل، نقدهای مختلف و انتقادات مفیدی باشند.

نتیجه گیری

روانشناسی مثبت گرا، با تمرکز بر عوامل مثبت در زندگی، توانسته است بهبودی در کیفیت زندگی افراد را ترویج کند. این رویکرد با تأکید بر شادی، رضایت، توانمندی‌های فردی و استراتژی‌های مقابله مثبت، تأثیرگذاری قابل توجهی در ارتقاء روانی و اجتماعی انسان‌ها داشته است. با این حال، انتقاداتی نیز وجود دارد که به واقع‌بینی کمتر، نادیده گرفتن مسائل اساسی و نقصان تئوری اشاره می‌کنند.

 اما در کل، روانشناسی مثبت گرا به عنوان یک رویکرد موثر و مفید در بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء روانی افراد شناخته می‌شود و ادامه تحقیقات و پژوهش‌ها در این زمینه می‌تواند نقطه عطفی مهم در ارتقای روانشناسی مدرن باشد.