مشهورترین تکنیک های خلاقیت
اگر خلاقیت و نوآوري نبود، ما هنوز غار نشین بودیم . در واقع هر چیزي که در اطرافمان مشاهده می کنیم محصول خلاقیت و نوآوري است. در دنیاي پر رقابت کسب و کارهاي امروزي، خلاقیت و نوآوري یکی از مهمترین راهکارهاي ماندگاري محسوب می شود . خلاقیت در نامگذاري محصول، در تولید، در بسته بندی، فروش و طراحی می تواند باعث رشد و بهره وری بیشتر سازمان گردد. در ادامه به موثرترین تکنیک های خلاقیت می پردازیم.
تفاوت بین خلاقیت و نوآوری
نخستین کج فهمی در خصوص خلاقیت و نوآوري، مترادف دانستن این دو واژه است. خلاقیت، یک ایده اولیه در مورد یک محصول است. نوآوری تبدیل این ایده اولیه به محصولی است که مردم حاضر باشند قیمت آن را بپردازند و استفاده نمایند. خلاقیت به توانایی ذهن در ارائه راه حل هاي جدید، مربوط می شود، و نوآوري به پیاده کردن و عملیاتی کردن این راه حل ها. خلاقیت یک ویژگی فردي است، درحالیکه نوآوري یک مهارت است .
همچنانکه از تعاریف بالا بر می آید، نوآوري بعد از خلاقیت اتفاق می افتد. افراد زیادي را می توانید در اطرافتان مشاهده کنید که خلاق هستند، اما نوآور نیستند. براي نوآوري باید محصول را با قیمت مناسبی تولیدکرد، واقعیت ها را در نظر گرفت، تغییراتی را در ایده اولیه ارائه داد بطوریکه بتوان کاربرد آن را افزایش داد.
بنابراین، خلاقیت در واقع ایده پردازي است در حالیکه نوآوري، یعنی اجرایی کردن ایده ها. در صورتی که ایده هاي اجرا شده، داراي ارزش رقابتی باشد، در واقع کارآفرینی اتفاق افتاده است.
تکنیک های خلاقیت
تکنیک هاي خلاقیت می توانند بصورت فردي یا گروهی باشند. برخی از مهمترین تکنیک هاي خلاقیت عبارتند از:
تکنیک شش کلاه فکری
شخصیت و سبک تفکر افراد با هم فرق دارد. معمولا برخی افراد همیشه نسبت به مسائل جدید با دید منفی نگاه می کنند، برخی خوشبین هستند. برخی منطقی و برخی دیگر نیز احساسی رفتار می کنند. ادوارد دوبونو، براي شخصیت هاي مختلف شش نوع کلاه در نظر گرفت:
کلاه سفید(منطقی)، کلاه قرمز (احساسی و هیجانی)، کلاه سبز (خلاق )، کلاه زرد (خوش بین)، کلاه سیاه (بدبین) ، کلاه آبی (رهبر).
در تکنیک شش کلاه فکري، براي ایجاد خلاقیت در گروه کافی است به افراد نقش هاي مختلف دهید. در حالت عادي هر فردي با توجه به شخصیت خود، (کلاه خود) ابراز نظر خواهد
کرد. اما در این روش شما باید نقش هاي مختلف به افراد بدهید. مثلا از هرکدام از اعضاي گروه یا جلسه بخواهید در مورد مسئله مطرح شده، سه تا ایراد یا ویژگی منفی مطرح کنند. در واقع شما به همه افراد کلاه سیاه داده اید. سپس از آنها بخواهید که سه ویژگی مثبت را بیان کنند (کلاه زرد)، یا اینکه احساس کلی خودشان را نسبت مسئله بیان کنند. (کلاه قرمز) و ….
در خلاقیت فردی نیز هم کافی است یک مسئله یا ایده را از شش زاویه نگاه کنید و در هر بار نظرتان را بصورت جداگانه بنویسید.
تکنیک بارش فکری
تکنیک بارش فکری (Brainstorming) یکی از روش‌های پرکاربرد در خلاقیت و تولید ایده است که توسط الکس آزبورن در دهه ۱۹۴۰ معرفی شد. این تکنیک شامل جلساتی است که در آن گروهی از افراد به تولید تعداد زیادی ایده‌های نوآورانه برای حل یک مسئله مشخص می‌پردازند. بارش فکری بر چهار اصل تعلیق قضاوت، تولید کمیت، تشویق به ایده‌های عجیب و ترکیب و بهبود ایده‌ها استوار است.
مراحل اجرای این تکنیک شامل تعریف مسئله، تشکیل گروه، ارائه دستورالعمل، تولید ایده‌ها، جمع‌آوری و سازماندهی ایده‌ها و در نهایت ارزیابی و انتخاب ایده‌ها است. این تکنیک مزایایی مانند تقویت خلاقیت و تشویق به همکاری دارد، اما معایبی نیز چون عدم ارزیابی فوری ایده‌ها و تأثیر دیدگاه‌های غالب را شامل می‌شود. با این حال، بارش فکری به عنوان یکی از موثرترین تکنیک های خلاقیت و روش‌های تولید ایده در بسیاری از زمینه ها محسوب می شود.
تکنیک سوالات ایده برانگیز
تکنیک سوالات ایده‌برانگیز یکی از موثرترین تکنیک های خلاقیت و تولید ایده‌های نوآورانه است. این تکنیک با طرح مجموعه‌ای از سوالات باز و چالش‌برانگیز به افراد کمک می‌کند تا از زاویه‌های جدید به مسائل نگاه کنند و ایده‌های غیرمعمول و نوآورانه تولید کنند. سوالات باید مفروضات موجود را به چالش بکشند، تخیل را تحریک کنند و بر قابلیت عملیاتی بودن ایده‌ها تمرکز داشته باشند. این تکنیک با تعریف مسئله، جمع‌آوری سوالات، پرسیدن سوالات و جمع‌آوری و ارزیابی ایده‌ها اجرا می‌شود. ابتدا مسئله به وضوح تعریف می‌شود، سپس مجموعه‌ای از سوالات تحریک‌کننده تهیه و به گروه یا افراد مطرح می‌شود. از آنها خواسته می‌شود به این سوالات پاسخ دهند و ایده‌های خود را ارائه دهند. در نهایت، ایده‌های تولید شده جمع‌آوری و ارزیابی می‌شوند تا بهترین ایده‌ها برای پیاده‌سازی انتخاب شوند. این تکنیک خلاقیت با باز کردن افق‌های جدید برای تفکر و یافتن راه‌حل‌های خلاقانه، به بهبود فرآیندهای کاری و حل مسائل پیچیده کمک می‌کند.
تکنیک اسکمپر
تکنیک SCAMPER یکی از تکنیک های خلاقیت است که برای بهبود محصولات، خدمات یا فرآیندها به کار می‌رود. SCAMPER مخفف هفت روش مختلف تفکر خلاقانه است
- Substitute : جایگزین کردن
- Combine: ترکیب کردن
- Adapt: انطباق دادن
- Modify: تغییر دادن
- Put to another use: استفاده در موارد دیگر
- Eliminate: حذف کردن
- Rearrange: بازآرایی کردن
این تکنیک به افراد کمک می‌کند تا با پرسیدن سوالات هدفمند و بررسی هر یک از این هفت روش، ایده‌های جدید و نوآورانه برای بهبود و توسعه محصولات یا حل مسائل به دست آورند.
تکنیک ارتباط اجباری
تکنیک ارتباط اجباری یکی از تکنیک های خلاقیت است که با ترکیب دو یا چند مفهوم غیرمرتبط، به تولید ایده‌های جدید و نوآورانه کمک می‌کند. در این تکنیک، افراد به طور تصادفی مفاهیم مختلف را انتخاب کرده و تلاش می‌کنند تا بین آنها ارتباطی برقرار کنند. این فرآیند باعث تحریک خلاقیت و تفکر خارج از چارچوب می‌شود و به کشف راه‌حل‌های غیرمنتظره و نوآورانه برای مسائل و چالش‌ها منجر می‌شود. استفاده از این تکنیک به خصوص در جلسات طوفان فکری و کارگاه‌های خلاقیت موثر است.
تکنیک گروه اسمی
تکنیک گروه اسمی (Nominal Group Technique) از دیگر تکنیک های خلاقیت است که برای تصمیم‌گیری گروهی و تولید ایده‌های نوآورانه به کار می‌رود. در این تکنیک، افراد ابتدا به صورت مستقل و در سکوت ایده‌های خود را روی کاغذ می‌نویسند. سپس هر فرد ایده‌هایش را به گروه ارائه می‌دهد و همه ایده‌ها به صورت یک لیست جمع‌آوری می‌شوند. در ادامه، ایده‌ها به بحث و بررسی گذاشته می‌شوند و نهایتاً با استفاده از یک سیستم رأی‌گیری، ایده‌های برتر انتخاب می‌شوند.
نتیجه گیری
در واقع خلاقیت به عنوان یکی از ویژگیهاي فردي، در دوران کودکی و عمدتا زیر 7 سالگی شکل می گیرد، لیکن در سنین بالا با استفاده از برخی تکنیک های خلاقیت شما می توانید به ایده ها و راه حل هاي خلاق برسید و مسائل را از زوایاي جدید نگاه کنید. در این مقاله، به مهمترین و موثرترین تکنیک ها پرداختیم که با استفاده از این روش و تکنیکها، می توانید بهره وری و نوآوری را در سازمان و کسب و کار خود افزایش دهید.
دیدگاهتان را بنویسید