نگاهی واقع‌بینانه به «بیزینس‌کوچ‌های» اینستاگرامی و دوره‌های پر زرق و برق با شهریه های نجومی
چرا موج «کوچ کسب‌وکار» این‌قدر داغ شده است؟
به دلیل شرایط خاص بازار ایران و نبود نظارت های قانونی و انجمن های حرفه ای، بازار کوچینگ کسب و کار در ایران مخصوصا در سالهای 1399 تا 1404 جهش چشمگیری داشته است. طبق یک پژوهش داخلی، ۴۵ ٪ افراد ۳۰‑۴۰ ساله برای پیشرفت شغلی سراغ دوره‌های پیشرفت شغلی اینترنتی، آفلاین و یا حضوری رفته‌اند.
در میان شبکه های اجتماعی، اینستاگرام سهم بزرگی از این جریان دارد. اینستاگرام البته هم پلی برای یادگیری شده، و هم بستری برای سوء‌استفاده. پلیس فتا می‌گوید ۴۳ ٪ پرونده‌های کلاهبرداری آموزشی در 1403 مربوط به اینستاگرام بوده است.
این دوره ها، واقعا چقدر مفید هستند و می توانند در عمل روی کسب و کارها تاثیر مثبتی داشته باشند؟
اثربخشی این دوره ها به چند مورد بستگی دارد که در ادامه به بررسی برخی از آنها می پردازیم:
- منتورینگ نزدیک: کوچ (منتور) یا مشاور باید بتواند روی کیسِ واقعیِ کسب‌وکار شما وقت بگذارد،KPI مشترک تعریف کند و جلسات اختصاصی با شما داشته باشد، تجربه های علمی و عملی منتقل کند، و نه فقط اسلاید و پادکست و …
- شبکه‌سازی: دوره ها شامل شرکت‌کنندگان هدفمند و همسطح باشد. مثلاً مدیران کسب و کارهای کوچک و متوسط. ارتباطات جدید و عضویت در این شبکه ها امتیاز خوبی است.
- سیلابس شفاف و پروژه‌محور: سرفصل‌ها و اهداف دوره ها به صورت مشخص در اختیار مخاطبان قرار بگیرد و در قراردادهای ثبت نام قید شود.
- پشتیبانی: در طول دوره امکان ارتباط با اساتید وجود داشته باشد و بعد از دوره ها دست‌کم ۳‑۶ ماه پاسخ گوی پرسش ها و سوالات مخاطب باشد.
- قرارداد استاندارد و دوطرفه: در فرم های ثبت نام یا قرارداد، تعهدات اجرایی کوچ مشخص شود وتبعات عدم انجام تعهدات پیش بینی شده باشد. مبلغ یا شهریه دوره به صورت مرحله ای پرداخت شود و در صورت عدم رضایت، امکان فسخ برای مخاطب وجود داشته باشد.
چرا اغلب این دوره‌ها «بالاتر از ارزش واقعی» قیمت می‌خورند؟
واقعیت این است که این دوره ها از استاندارد خاصی پیروی نمی کنند و از نظر کیفیت و محتوا بسیار متفاوت هستند. هیچ نهاد قانونی هم روی این نوع فعالیت ها نظارتی نداردو معمولا قراردادهای یکطرفه با مخاطبان منعقد می شود. قیمت های بالا یا نجومی این دوره ها معمولا به دلایل زیر است:
- پرستیژ قیمتی (Luxury Pricing) : از نظر برگزار کنندگان این دوره ها، قیمت های بالا پرستیژ خاصی دارد و خودش ابزار بازاریابی است تا حس «تمایز» را به مخاطب القا کند.
- فومو (Fear Of Missing Out) : شمارش معکوس، صندلی محدود و وعدۀ «چند برابر کردن درآمد در ۳۰ روز» فشار خرید فوری ایجاد می‌کند. در واقع به مخاطب القا می شود که شرکت در این دوره چندین برابر برای شما سود ایجاد می کند و عدم شرکت در این دوره، باعث افول شما می شود.
هزینه‌های تبلیغ و افیلیت: بخش عمده ای از مبلغ این دوره ها صرف کمیسیون اینفلوئنسرها، تولید محتوا، تبلیغات و برندسازی برگزار کنندگان این دوره ها می‌شود، و نه محتوای آموزشی.
چگونه دوره های حرفه ای و استاندارد را از دوره های زرد و بادکنکی تشخیص بدهیم؟
برای تشخیص و ارزیابی این دوره ها، می توانید یک چک لیست ارزیابی داشته باشید.
- سابقه عملی مدرس: زومۀ مدرس را در روزنامه رسمی، ژورنالهای معتبر، لینکدین یا سامانه «شناسه ملی اشخاص حقوقی»، ببینید. صرفا به ادعا بسنده نکنید، تصویر گواهینامه ها و تائیدیه ها را درخواست کنید.
- گواهی یا لایسنس معتبر: دوره‌های مورد تأیید فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) را در وب‌سایت ICF جست‌وجو کنید. در ایران دوره های عالی کسب و کار توسط وزارت علوم تجویز می شود. می توانید لیست موسسات مجاز برگزاری دوره های کسب و کار را در سایت وزارت علوم جست و جو کنید.
- قیمت دوره ها: نرخ مصوب وزارت علوم برای دوره های مهارتی ساعتی حداکثر 200 هزار تومان می باشد. یک دوره 200 ساعته حدود 40 میلیون تومان با گواهینامه وزارت علوم. حال اگر یک دوره 12 جلسه ای بدون گواهینامه معتبر، شهریه چند صد میلیونی قیمت می خورد، یک علامت سوال ایجاد کنید.
- قرارداد و ضمانت: وجود قرارداد کتبی با بند فسخ یا «گارانتی بازگشت وجه» نشانه‌ی اعتمادپذیرتر بودن ارائه‌کننده است.
- شهود بیرونی: از فارغ‌التحصیلان قبلی به‌صورت تصادفی (نه معرفی‌شده از طرف مدرس) بازخورد بگیرید.
- ادعای «مدرک بین المللی“: گواهینامه بین الملی به گواهینامه هایی اطلاق می شود که از طرف وزارت دادگستری یکی از کشورهای عضو سازمان ملل، به طور رسمی ترجمه شده باشد. در ایران دوره های مدیریت کسب و کار صرفا توسط وزارت علوم تجویز می شود و وزارت دادگستری نیز صرفا در صورت تائید وزارت علوم، ترجمه این گواهینامه ها را تائید می کند. بنابراین گواهینام هایی که به زبان انگلیسی صادر می شوند ویا به صورت دو زبانه صادر می شوند و یا ادعا می شود که با همکاری یکی از موسسات خارجی صادر شده است، فاقد اعتبار می باشد.
- از «نتایج تضمینی» دوری کنید؛ در کوچینگ معتبر، کوچ صرفاً فرایند را تسهیل می‌کند و هیچ‌کسی نمی‌تواند سود قطعی وعده بدهد. کسی به شما وعده چند برابر کردن سود را می دهد، قطعا به فکر خالی کردن جیب شماست.
جمع‌بندی
بازار «کوچینگ کسب‌وکار» می‌تواند واقعاً مفید باشد، به‌شرطی که مدرس با سابقۀ عملی، مدرک معتبر و فرآیند قابل سنجش ارائه دهد. تورم قیمت‌ها بیش از آن‌که ناشی از کیفیت آموزشی باشد، به بازی‌های مارکتینگ و برندینگ شخصی ارتباط دارد. اگر با اصول و نقشه یادگیری مدیریت کسب و کار آشنا باشید و معیارهای ارزیابی این دوره ها را بشناسید، می توانید از «دوره‌های میلیاردی تو خالی» دور بمانید.
دیدگاهتان را بنویسید