رفتار سازمانی چیست؟
رفتار سازمانی از کاربردي ترین و جدید ترین مباحث مدیریت محسوب می گردد . علم رفتار سازمانی به بررسی رفتار انسان ها در داخل سازمان ها می پردازد .آن چیزي که اغلب، یک سازمان را از سایر سازمان ها متمایز می کند، رفتار سازمانی است.
در این مقاله به مفهوم رفتار سازمانی، اهداف و کاربرد آن می پردازیم .
مفهوم رفتار سازمانی
سازمان یک پدیدة اجتماعی است. درك سازمان بدون عوامل شکل دهندة آن غیر ممکن است و این عوامل شکل دهنده، همان انسان ها هستند. بنابراین ادارة سازمان بدون درك و شناخت کافی از علوم انسانی بسیار دشوار خواهد بود.
هر مدیري باید این نکته را بداند که سا زمان همان روابط بین افراد و نگرش ها و رفتارها و باورهاي آن هاست . شناخت و کنترل این باورها و نگرش ها و رفتارها و روابط، زمینۀ شکل گیري رشته اي جدید، به نام مدیریت رفتار سازمانی در مدیریت شده است.
اهداف علم مدیریت رفتار سازمانی
به طور کلی علم رفتار سازمانی، سه هدف و یا شاخۀ عمده را دنبال می کند:
هدف اول: توجیه رفتار کارکنان
مثلاً چرا برخی کارکنان همیشه با تأخیر سر کار حاضر می شوند؟ چرا برخی کارکنان مدام از مسئولیت طفره می روند و یا این که چرا برخی رفتارهاي خارج از چارچوب سازمانی انجام می دهند؟ در واقع در اینجا به عنوان یک رفتار شناس سازمانی می خواهیم براي مواردي مثل موارد فوق پاسخ هاي مناسبی پیدا کنیم.
هدف دوم: پیش بینی رفتار انسان ها در داخل سازمان
به عنوان یک رفتار شناس می توانیم پیش بینی کنیم که مثلاً اگر مبلغی را به عنوان جریمه از حقوق آن ها کسر کردیم، آن ها چه واکنشی از خود نشان خواهند داد؟ در اینجا می خواهیم رفتارهاي آتی کارکنان را با توجه به تصمیمات و شرایط کنونی پیش بینی کنیم.
هدف سوم: کنترل رفتار کارکنان
بالاخره به عنوان یک مدیر باید بتوانیم جلوي غیبت ها و تأخیر ها را بگیریم، انگیزه شغلی و تعهد شغلی را افزایش دهیم و فرهنگ سازمانی را در راستاي چشم اندازمان هدایت کنیم. اما چگونه؟ علم رفتار سازمانی با دنبال کردن اهداف فوق می خواهد به مدیران کمک کند تا سازمان ها را بهتر اداره کنند و بهره وري سازمان را افزایش دهند.
سطوح علم رفتار سازمانی
علم رفتار سازمانی بسیار گسترده و داراي ادبیاتی بسیار غنی می باشد . علی رغم گستردگی زیاد، این علم به طور کلی در سه سطح طبقه بندي می شود:
سطح اول رفتار فردي می باشد. در این سطح ما فقط رفتار فرد را بررسی می کنیم . موضوعاتی مثل انگیزه، یادگیري، شخصیت ، تصمیم گیري ، ادراك، و… در این سطح بررسی می شوند. در سطح فردي، همچنان که مشاهده می کنید، این علم بیشتر از علم روانشناسی کمک می گیرد. در واقع با استفاده از علم روانشناسی می خواهیم الگوهاي انگیزشی افراد را در سازمان بشناسیم و آن را مدیریت کنیم.
سطح دوم رفتار گروهی می باشد. در اینجا می خواهیم موضوعاتی را که از اجتماع افراد ناشی می شود، بررسی کنیم. موضوعاتی مثل : ارتباطات ، تعارض ، تیم ، مذاکره ، رهبري ، گروه هاي غیر رسمی، و… در این سطح مورد بررسی قرار می گیرد. در سطح گروهی نیز بیشر از علوم سیاسی و جامعه شناسی کمک گرفته می شود. می توان گفت رفتار سازمانی در سطح گروهی، به نوعی کاربرد علوم سیاسی، جامعه شناسی و امثال آن در مدیریت محسوب می شود.
سطح سوم رفتار سازمانی می باشد. در سطح سازمانی نیز موضوعاتی نظیر فرهنگ سازمان ، مدیریت تحول سازمان و… مورد بررسی قرار می گیرد.
کاربرد علم رفتار سازمانی
مبحث رفتار سازمانی است . رفتار ،MBA می توان گفت، یکی کاربردي ترین بخش هاي سازمانی شکل گرفته است تا به مدیران کمک کند، در اداره نیروي انسانی و سازمان خود، تصمیمات هوشمندانه تري اتخاذ نمایند. خلاصه اي از کاربردهاي علم رفتار سازمانی براي مدیران و سازمان ها به شرح زیر است:
- پیش بینی رفتارهاي آتی کارکنان
- توجیه علّت و چرایی رفتار کارکنان
- افزایش انگیزه و روحیۀ کارکنان
- بهبود رفتار کارکنان از نظر مسائل اخلاقی
- کاهش غیبت، تاخیر و جا به جایی کارکنان
- افزایش کارایی، اثربخشی و بهره وري کارکنان
- افزایش مهارت ها، توانمندي ها و وفاداري کارکنان
- تغییر نگرش کارکنان
- همگام شدن با جهانی شدن و مدیریت تنوع نیروي کار
- افزایش توان رقابت سازمان در بازار
- بهبود عملکرد تیمی کارکنان
- افزایش نشاط و شادابی محیط کار
تفکر سیستمی و علم رفتار سازمانی
رفتار سازمانی یک علم کاملا بین رشته اي است و در واقع کاربرد علم روانشناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی و مردم شناسی و … در مدیریت محسوب می شود . علم روانشناسی در مباحثی مانند شخصیت، انگیزه، یادگیري و… علم جامعه شناسی در مباحثی مثل فرهنگ سازمانی و علوم سیاسی در مباحثی مثل قدرت و رهبري و تعارض، در کنار سایر علوم از جمله فلسفه، مردم شناسی و… می خواهد به مدیران کمک کند تا با شناخت دقیق تر انسان ها و گروه هاي انسانی به مدیریت کسب و کارها و سازمان ها بپردازند.
علم رفتار سازمانی، در هر جایی که با یک انسان و یا گروهی از انسان ها تعامل داریم، به ما کمک خواهد کرد تا هدف گذاري صحیح تر و در عمل به کارایی بیشتر برسیم. مدیران بازاریابی مدیران تولید، مدیران منابع انسانی و حتی تک تک کارکنان به دانش رفتار سازمانی نیاز دارند .
یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت برنامه هاي بازاریابی به مسائل مربوط به مدیریت رفتار سازمانی از جمله نبود روحیه تیمی،تعارض زیاد بین کارکنان، نبود انگیزه کافی در کارکنان، عدم تناسب شخصیت افراد با مشاغل بازاریابی و… ختم می شود.
یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت برنامه هاي بازاریابی به مسائل مربوط به مدیریت رفتار سازمانی از جمله نبود روحیه تیمی، تعارض زیاد بین کارکنان، نبود انگیزه کافی در کارکنان، عدم تناسب شخصیت افراد با مشاغل بازاریابی و… ختم می شود. بدون دانش مدیریت رفتار سازمانی، مدیریت منابع انسانی تقریباً غیر ممکن است. با مدیریت صحیح رفتار کارکنان، می توان بخش عمده اي از هزینه هاي سازمان را کنترل کرد (مدیریت مالی).
نتیجه گیری
بنابراین، علم رفتار سازمانی تا سازمان ها را بهتر اداره کنند و بهره وري سازمان را افزایش دهند. رفتار سازمانی یک علم بین رشته اي است و کاربردي است از علوم روانشناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی، مردم شناسی و… که هدف آن کمک به مدیران جهت جهت اداره موثر و کارآمد نیروي انسانی می باشد.
دیدگاهتان را بنویسید